Alweer 21 jaar woon en werk ik aan de Costa Blanca. Ik ben Marte Sofie Venema, 56 jaar en moeder van 2, inmiddels volwassen, kinderen. Na het afstuderen aan de afdeling fysiotherapie van de Hogeschool van Amsterdam in 1990, kwam ik via mijn laatste stage in een revalidatiecentrum in Zaragoza (Spanje) te werken. In Nederland was het destijds erg lastig werk te vinden als pas afgestudeerde fysiotherapeut. Wat mij in de revalidatie fascineerde, was om mee te maken hoe zwaar getraumatiseerde revalidanten toch ergens de veerkracht vonden om het leven weer op te pakken.

Na deze verrijkende ervaring, kon ik gaan waarnemen in Nederland, in een praktijk van een psychosomatisch werkend collega. Deze collega was ook docent aan de opleiding psychosomatiek van het IPT in Amsterdam, en hij motiveerde mij deze opleiding te gaan volgen. Tijdens de opleiding kreeg ik de mogelijkheid te gaan werken in een gezondheidscentrum in Amsterdam. Het was een eer om in een team te stappen met een ander zeer ervaren en bevlogen psychosomatisch werkende collega. Ik werd lid van het NFP, leerde veel van het werk in deze multidisciplinaire setting, en van mijn ervaren collega als supervisor. Ik vond het interessant maar ook erg belastend voor mijzelf om in een achterstandswijk te werken. De patiëntenpopulatie bestond voornamelijk uit mensen met mentale gezondheid gerelateerde problematiek. Zo groen als gras als professional, in combinatie met het wonen en werken in een stad met twee kleine kinderen maakte het voor mij extra zwaar en ik kreeg rugklachten.

Het inzicht in de eigen onverwerkte trauma´s uit het verleden kwam pas later, nadat we de stap zetten te emigreren naar Spanje. Die inzichten en de verwerking ervan, helpen mij om in dit werk als mens een ander mens te begeleiden, op professionele wijze maar altijd op basis van gelijkwaardigheid en vertrouwen. Ik ben altijd erg geïnteresseerd in iemand zijn verhaal, want achter elk lijden zit een verhaal. Psychosomatisch werken betekent in mijn ogen dat je als fysiotherapeut begint met goed te luisteren. Op basis van je kennis en ervaring, kun je iemand begeleiden om tot bepaalde inzichten te laten komen. Die inzichten, meestal betrekking hebbend op de verhouding tussen het lichaam, het voelen, het denken en het gedrag, kunnen helpen de weg te vinden naar hoe iemand (weer) goed naar het eigen lichaam kan luisteren en voor zichzelf kan zorgen. Zoals een zeer gewaardeerde collega het via een metafoor uitdrukte: “Je loopt als het ware een stukje met een patiënt mee.”

Tijdens de COVID-19 pandemie heb ik een internationale master afgerond in Basic Body Awareness Methodology. Het is een eclectische fysiotherapeutische methode, waarbij wordt uitgegaan van de hypothese dat dysfunctionele bewegingsgewoontes, pijn en verminderde sociale participatie, worden veroorzaakt door het gebrek aan contact met het eigen lichaam, de mentale processen en de omgeving. De therapie bestaat uit het samen uitvoeren van eenvoudige bewegingen uit het dagelijks leven, waarbij een leerproces op gang komt t.a.v. de bewustwording van lichaam en bewegingskwaliteit. Balans en stabiliteit, vrije adem en mentaal contact met het lichaam zijn elementen en voorwaarden voor de kwaliteit van de bewegingscoördinatie. Het doel van deze bewegingen is iemand weer in contact te laten komen met het lichaam, de mentale processen en de omgeving, waarbij de positieve beweegervaring kan leiden tot een gevoel van algeheel welbevinden.

Momenteel werk ik als zzp´er op verschilllende locaties in de regio Benissa/Altea (Alicante), in multidisciplinaire gezondheidscentra met voornamelijk Nederlandse collega´s, psychologen en huisartsen. De meeste patiënten die ik zie zijn vaak Nederlanders die zich hebben laten overbelasten door de veeleisende maatschappij. Eenmaal in Spanje komen zij er vaak achter dat alleen mooie natuur, zon en zee meestal niet voldoende zijn om zich beter te gaan voelen.

Psychosomatiek overbrugt en verbindt lichamelijke en mentale gezondheid, met voor ons het bewegende lichaam als aangrijpingspunt. De therapeutische relatie van vertrouwen en acceptatie biedt een ondersteuning tijdens onderzoek en behandeling, volgens het biopsychosociale model. Het doel is optimaliseren van welbevinden door de patiënt zelfredzaam te laten worden, door een leerproces in gang te zetten tot lichaams- en bewegingsbewustzijn/ lichamelijke activiteit/ functioneel bewegen, waarbij lichamelijke en mentale aspecten worden samengebracht.

Het NFP is voor mij belangrijk om verbinding te hebben met Nederlandse collega´s, betrokken te zijn bij de ontwikkelingen en om het enorme belang van de psychosomatiek te behartigen om deel uit te maken van passende zorg. Wij kunnen met ons mooie en zinvolle beroep een enorme bijdrage leveren aan de vastlopende GGZ en daarbij de ondersteuning geven die nodig is. Het interview met psychiater Bessel Van der Kolk, in de laatste aflevering van Zomergasten (VPRO, 28 augustus jl..), is een mooi visitekaartje daarvan.

Ik zou tot slot graag een casus willen delen bestaande uit twee vrouwen die ik tijdens de lockdown online heb begeleid met Basic Body Awareness. De casus was tevens mijn master scriptie met als onderzoeksvraag: “How did two patients suffering from anxiety experience the practice of online Basic Body Awareness Therapy during social isolation due to Covid-19 pandemic? A case study.” Het was boeiend om te ervaren hoe positief de interventies van samen bewegen via een beeldscherm werden ervaren door beide vrouwen. Het heeft beiden geholpen zich bewust te worden van de spierspanning, ademhaling en disbalans die door de angstige gevoelens werden veroorzaakt. Ook de positieve ervaring van welbevinden tijdens en na het bewegen terwijl ze thuis opgesloten zaten, maakte van hun thuis een meer veilige omgeving. Door het dagelijks zelf uitvoeren van de bewegingen, werden de ontwikkelde lichamelijke klachten als gevolg van angst, hanteerbaar.

Mochten jullie geïnteresseerd zijn in Basic Body Awareness Therapy en deze online-ervaring, dan kan ik je de scriptie emailen: [email protected]. Ook als je andere vragen hebt naar aanleiding van dit stukje, dan kun je me mailen.

Dank voor jullie aandacht en misschien tot ziens!